BẮC KINH – Khi áp lực ngày càng tăng từ Mỹ thúc đẩy Bắc Kinh xây dựng công nghệ của riêng mình, các hệ thống địa phương đang gặp trở ngại.
Trong bốn mươi năm qua, việc thử nghiệm các chính sách thân thiện với doanh nghiệp ở thành phố Thâm Quyến, miền nam Trung Quốc đã giúp biến nó thành tương đương với Thung lũng Silicon với những gã khổng lồ công nghệ cây nhà lá vườn như Tencent và Huawei. Nhưng cho đến nay, các thành phố khác vẫn chưa thể lặp lại thành công của Thâm Quyến.
Trong khi đó, sự cấp bách của quốc gia về khả năng tự cung cấp công nghệ là trọng tâm của kế hoạch phát triển 5 năm được công bố vào tháng 3, với các mục tiêu đầy tham vọng về nghiên cứu và phát triển trong bảy công nghệ “tiền đề” như chất bán dẫn.
Chỉ thị của trung ương yêu cầu các chính quyền địa phương nỗ lực thực hiện phần việc của mình.
Cách Thâm Quyến 4,5 giờ bay về phía bắc, thành phố Tây An có nhiều yếu tố phù hợp để đổi mới công nghệ: các trung tâm nghiên cứu hoặc sản xuất chất bán dẫn, hàng không vũ trụ và các ngành công nghệ cao khác; tài năng từ các trường đại học địa phương; và đầu tư nước ngoài đáng kể. Cả Samsung và nhà sản xuất chip Micron của Mỹ đều có các hoạt động chính tại Tây An, đây cũng là thành phố lớn phát triển nhanh nhất ở Trung Quốc vào năm ngoái.
Thị trưởng Tây An Li Mingyuan cho biết trong một tuyên bố vào tháng trước với CNBC rằng đổi mới công nghệ nằm ở vị trí hàng đầu trong danh sách phát triển chất lượng cao của ông trong kế hoạch 5 năm của Bắc Kinh. Ông cho biết đến năm 2025, Tây An đặt mục tiêu đạt sản lượng trong lĩnh vực sản xuất tiên tiến hơn 1 nghìn tỷ nhân dân tệ (153,85 tỷ USD) và hỗ trợ hơn 10.000 doanh nghiệp công nghệ cao, với tổng GDP hơn 1,4 nghìn tỷ nhân dân tệ. Đó là mức tăng trưởng khoảng 40% so với GDP của Tây An vào năm 2020.
Sự khác biệt lớn nhất giữa Thâm Quyến và Tây An là các doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong Thâm Quyến, trong khi Tây An cần giảm bớt vai trò của chính phủ, Qu Jian, Phó giám đốc Viện phát triển Trung Quốc có trụ sở tại Thâm Quyến, cho biết.
Trong khi mỗi thành phố phải xác định con đường riêng của mình, nếu Tây An muốn đi theo con đường của Thâm Quyến, thì thị trường cần phải đóng một vai trò lớn hơn, ông Qu nói. Ông nói thêm, việc đổi mới cũng rất khó để một quốc gia có thể tự hoàn thành và hiệu quả hơn với sự hợp tác quốc tế.
So sánh sơ bộ về các công ty của hai thành phố được niêm yết trên đại lục Thị trường cổ phiếu A phản ánh sự chênh lệch về vị thế thống trị của nhà nước. Theo dữ liệu từ Wind Information, khoảng 1/3 trong số khoảng 40 cổ phiếu có trụ sở tại Tây An do tư nhân điều hành, trong khi khoảng 2/3 của hơn 300 cổ phiếu có trụ sở tại Thâm Quyến, theo dữ liệu từ Wind Information.
Khi mô tả nỗ lực đổi mới công nghệ của Tây An, Thị trưởng Lý đã chỉ ra những đóng góp từ các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và nước ngoài của thành phố. Ông lưu ý rằng năm ngoái, một công ty năng lượng mặt trời địa phương tên là Longi Green Energy Technology đã trở thành công ty niêm yết công khai lớn nhất ở miền Tây Trung Quốc và tuyên bố đây là nhà sản xuất tấm silicon đơn tinh thể lớn nhất thế giới.
Li nói thêm rằng Micron đã đầu tư tổng cộng 1 tỷ đô la vào cơ sở Tây An, chiếm 90% năng lực sản xuất toàn cầu của công ty. Micron đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận.
Tuy nhiên, nhìn tổng thể hơn vào lịch sử quốc gia của Trung Quốc, nhiều nỗ lực do nhà nước lãnh đạo nhằm xây dựng ngành công nghiệp bán dẫn địa phương đã phải vật lộn để thành công, các nhà phân tích của McKinsey viết hồi năm 2014.
Là một cố đô của Trung Quốc, Tây An cũng phải đối mặt với những hạn chế về mặt vật lý đối với việc mở rộng đô thị do các cấu trúc và hiện vật lịch sử, Perry Wong, giám đốc điều hành nghiên cứu tại Viện Milken cho biết. Ông hy vọng khu đô thị Thành Đô-Trùng Khánh ở tây nam Trung Quốc có cơ hội tốt hơn để trở thành trung tâm đổi mới công nghệ.
Thâm Quyến “cũng được hưởng (a) mức độ tự do chính sách cao mà không thành phố nào khác ở Trung Quốc có được,” Wong nói, đồng thời lưu ý rằng Tây An cần phải suy nghĩ sáng tạo để bắt chước kiểu tăng trưởng đó. “Bạn không thể tạo ra một bản sao của Thâm Quyến.”
Vẽ từ Hồng Kông
Một lợi ích mà Thâm Quyến có được là sự gần gũi với Hồng Kông, một khu vực bán tự trị ngay bên kia biên giới được hưởng nhiều quyền tự do dân chủ hơn và phù hợp với các tiêu chuẩn kinh doanh quốc tế hơn so với đại lục.
Khi Bắc Kinh tăng cường kiểm soát khu vực, lựa chọn tất yếu của các công ty Hồng Kông là hợp tác nhiều hơn với đại lục.
Tu Haiming, thành viên Hồng Kông của một cơ quan cố vấn chính trị quốc gia, được gọi là Ủy ban Toàn quốc của Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc, cho biết các doanh nghiệp Hồng Kông có thể chia sẻ kinh nghiệm và tài năng của họ để đóng góp vào sự phát triển của Trung Quốc. Tú nói rộng ra về sự hội nhập nhiều hơn với đại lục trong các lĩnh vực như tài chính và học thuật.
Khi nói đến công nghệ, tài năng đó không cần phải nhìn xa như Tây An. Tháng trước, gã khổng lồ bán dẫn SMIC của Trung Quốc thông báo họ đang xây dựng một nhà máy mới trị giá 2,35 tỷ USD – ở Thâm Quyến.
